Kanser Nedir? En Hızlı Yayılan Kanser Türü Hangisidir?
Kanser vücudun herhangi bir doku ya da organındaki hücrelerin kontrolsüz çoğalması, büyümesi ve yayılmasıyla ortaya çıkan bir hastalık tablosudur. Kanser oluştuğu bölgeden başka yerlere yayılırsa buna metastaz denir. Kanserin ölümcül olmasının bir nedeni de yaptığı metastazlardan ötürüdür. Kanser bir gen hastalığıdır. Ana etken genetik yapının temelini oluşturan DNA'nın doğuştan veya sonradan beslenme, çevresel faktörler gibi edinsel etkenlerle bozulmasıdır.
Kanser genetik midir? Kalıtsal mıdır?
Hemen tüm kanser gelişiminin temelinde hücre genlerinin veya genetik mutasyon denilen yapısının bozulması söz konusudur. Bu nedenle kanser aslında genetik bir hastalıktır. Genetik bilginin aileden diğer nesillere aktarılması sonucu oluşan hastalıklara kalıtsal hastalıklar denir. Bazı durumlarda kansere neden olacak zararlı genetik mutasyon anne ya da babadan yenidoğan bebeğe geçmiş olur. Çocuk bu genetik yapı bozukluğu ile doğmuş olur ve ilerleyen yaşlarda bu kişilerin bir kısmında kanser ortaya çıkar. Bunlara “kalıtsal kanserler” denir. Yani tüm kanserler genetik hastalıktır ancak tüm kanserler kalıtsal geçişli genetik hastalık değildir.
Ülkemizde en sık görülen kanser türleri nelerdir?
Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC), 2022'de küresel kanser yüküne ilişkin en son tahminlerini yayınladı. Bu veriler ışığında küresel kanser yükünün 2022 yılında dünya çapında 20 milyon yeni kanser vakası ve 9,7 milyon ölüm gösteriyor; akciğer ve meme kanseri en yaygın olanlar. Yeni tanı konulan kanser vakalarının %60’ından ve kansere bağlı ölümlerin ise %70’inden fazlasında; en yaygın 10 kanser türü sorumludur.
Akciğer kanseri ve kadınlarda meme kanseri, dünya çapında en sık görülen kanserlerdir (sırasıyla toplam yeni vakaların %12,4'ünü ve %11,6'sını oluşturur), bunları kolorektal yani kalın bağırsak kanser (%9,6), prostat kanseri (%7,3) ve mide kanseri (%4,9) takip eder.
Kanser nedenli ölümlerin başta gelen sebebi akciğer kanseridir. (toplam kansere bağlı ölümlerin %18’i). Rapor ayrıca akciğer kanseri vakalarındaki artışa da ışık tutuyor. Bunun başlıca nedeni sigara içmek olsa da kısmen hava kirliliğiyle de bağlantılı olabilir.
Ülkemizde erkeklerde en fazla görülen kanser türleri akciğer, prostat, mesane, kalın bağırsak ve mide kanseri, kadınlarda ise meme, akciğer, tiroid ve rahim kanseridir.
En hızlı yayılan kanser türleri hangisidir?
Pankreas ve safra yolu kanseri, mide kanseri, akciğer kanseri, yemek borusu kanseri, beyin tümörü, testis tümörü, sarkomlar ve kalın bağırsak kanserleridir.
Kanserin nedenleri nelerdir?
Tütün, alkol ve obezite, kanserin artan görülme sıklığının arkasındaki temel faktörlerdir; hava kirliliği hala çevresel risk faktörlerinin temel itici gücüdür. Kanserin nedenleri tam olarak bilinmemekle beraber en önemli iki grup risk faktörü, genetik yatkınlık, yani ailedeki kalıtsal geçiş ve sonradan oluşan kolaylaştırıcı faktörlerdir.
Bunlar;
-Yaş
-Yanlış beslenme
-Bağışıklık sisteminin zayıf olması
-Hormonlar
-Obezite
-Radyasyon
-Sigara
-Alkol
-Kanserojen maddeler (Arsenik, aflatoksin, asbest, radon gazı gibi)
-Bazı virüsler (human papillom virüs gibi)
Kanserde erken tanı mümkün müdür?
Erken tanıda en önemli etken şüphedir. Yukarda sayılan belirtilerin görüldüğü ya da ailesel yatkınlığı olan kişilerin mutlaka belli periyotlarla kanser taraması yaptırması gerekmektedir. Hatta bazı kanser türlerinin şikayeti olmasa dahi 'kanser erken tanı tarama' metotlarıyla teşhisi mümkündür. Genetik yatkınlık, aile öyküsü, kanserojen maddelere maruziyet gibi kanser riski altında bulunan tüm bireylerin düzenli kontroller yaptırması önemlidir.
Hangi belirtiler erken tanıya götürür?
Vücutta kanserin geliştiği organ ve dokuya göre değişse de bazı önemli belirtiler;
-Açıklanamayan kilo kaybı
-Halsizlik
-Yüksek ateş
-Meme, koltukaltı veya vücudun herhangi bir yerinde ele gelen kitleler
-İdrardan veya dışkıdan kan gelmesi
-Kan tükürme
-Burun ve ağız içi kanamaları
-Geçmeyen öksürük
-Ciltteki ben ya da siğillerde büyüme ve renk değişikliği
-Sıra dışı vaginal kanamalar
-Vücutta geçmeyen ağrılar.
Profesör Doktor Mehmet Emin Güneş/Genel Cerrahi Uzmanı