Gıda zehirlenmesi ölüme yol açar mı?
Gıda zehirlenmesi, mikroorganizmalar ve onların toksinleri nedeniyle bozulmuş yiyeceklerin tüketilmesi sonucu ortaya çıkar. Bakteri, virüs ya da parazitlerle bulaş olmuş herhangi bir yiyecek ya da içeceğin tüketimi sonucu meydana gelen, sindirim sistemini etkileyen birçok semptomu içinde barındıran enfeksiyon ya da tıptaki adıyla intoksikasyon denilen durum gıda zehirlenmesi olarak adlandırılır.
Gıda zehirlenmesi belirtileri, ateş üşüme, ishal veya kanlı dışkılama, susuz kalma, kas ağrıları, halsizlik ve bitkinlik gibi en fazla sindirim sistemini etkileyen rahatsızlıkları kapsar. Bununla beraber gıda zehirlenmesi sinir sistemine zarar verecek kadar ciddi olabilmektedir. Daha ilerlemiş olgularda felce, hatta ölüme neden olabilir.
Gıda zehirlenmesinin nedenleri nelerdir?
Gıdaların hijyenik ortamlarda hazırlanmaması, saklama ve pişirme kurallarına uyulmaması gıda zehirlenmesinin en önemli nedenleridir. Üretimi aşamasından başlayıp, taşınması, depolanması ve tüketiciye ulaşması sırasındaki yetersiz hijyen gıda zehirlenmesinin ana sebebidir. Gıda zehirlenmesinde besinlerin kirlenmiş, bakteri , mantar, parazit veya virüs gibi toksik bir organizma ile enfekte olması durumu söz konusudur.
Gıda zehirlenmesine yol açma potansiyeli en yüksek olan besinler
-Et ve Tavuk Ürünleri: Özellikle çiğ veya az pişmiş et, tavuk ve sakatatlar, uzun süre dışarda kalmış uygun saklama koşullarına uyulmamış et ürünleri bakterilerin çoğalması için uygun bir ortamdır.
-Süt ve Süt Ürünleri: özellikle pastörize edilmemiş süt, yumuşak peynirler ve son tüketim tarihini geçen peynir, yoğurt gibi süt ürünleri.
-Deniz Ürünleri: Ağır metal oranı yüksek midye veya çiğ tüketilen deniz mahsülleri.
-İyi yıkanmamış sebze ve meyveler.
Bunun dışında tüketim tarihi geçmiş paketli ürünler.
Gıda zehirlenmesinin belirtileri nelerdir?
Gıda zehirlenmesi 6-12 saat içerisinde kendisini gösterir. İlk olarak ishal, kusma, mide bulantısı ve baş ağrısı belirtileriyle ortaya çıkar. Başlıca belirtiler,
Mide Bulantısı ve Kusma ve ishal en önemli belirtilerdir. Bununla beraber ateş, üşüme titreme, eklem ağrıları, kas yorgunluğu, halsizlik, baş ağrısı, kramplar şeklinde gelen karın ağrıları oldukça sık görülür. Su kaybına bağlı uykuya meyil, kendinden geçme, göz kararması, bayılma mutlaka medikal tedaviyi gerektiren bulgulardır.
Peki son zamanlarda duyduğumuz salmonella enfeksiyonu nedir?
Salmonella, bağırsak enfeksiyonuna yol açan bir bakteri türüdür. Hayvan ve insan bağırsaklarında normal flora olarak ta yaşayan bu bakteri, dışkı yoluyla çevreye yayılır. İnsanlara en sık bu bakterilerin bulunduğu su ve özellikle dışarda beklemiş veya az pişmiş kırmızı et ve tavuk ürünlerinin tüketilmesi yoluyla bulaşır. Salam, sosis, sucuk gibi bozulmuş, son tüketim tarihi geçmiş ya da bir kısmı tüketilip kalan kısmın uzun süre bekletilerek tüketilmesi de salmonella enfeksiyonuna neden olabilir.
Gıda zehirlenmesi nasıl tedavi edilir?
Gıda zehirlenmesi genellikle 1 ila 3 günlük bir süre geçtikten sonra belirtiler kendi kendine ortadan kalkar. Vücut, bu süre zarfında ishal ve kusma yoluyla tepki vererek toksinlerin atılımını sağlar.
Ancak,
24-48 saati aşan ishal durumlarında, kanlı ishalde, oral alımın sağlanamadığı durumlarda, uykuya meyilin başladığı durumlarda, çocuklarda, gebelerde bir sağlık kuruluşuna görünmek zorunludur. Tedavide kaybedilen sıvının yerine konması esastır. İshal ve kusmada elektrolit ve sıvı kaybı fazlaca olduğundan, gıda zehirlenmesi tedavisinde ana amaç bu kaybın dengelenmesidir.
Gıda zehirlenmesi durumunda evde yapılabilecekler;
Çoğu gıda zehirlenmesi vakası 24 ila 48 saat arasında kendiliğinden geçer. Ancak bulaş olan bakterilerin türü, miktarı ve kişinin bağışıklık durumu, ek hastalığı olup olmamasına bağlı olarak bu süre uzar.
-Bu durumlarda ilk yapılacak olan bol sıvı tüketimi esastır. Su, mineralli maden suyu, ayran, bitki çayları bolca tüketilmelidir.
-İshal boyunca, haşlanmış patates, pirinç lapası, yoğurt gibi yağsız hafif gıdalar ve probiyotik içeren ürünler tüketilmelidir. İstirahat etmek, elleri sık sık sabunla yıkamak, sık duş almak gibi kişisel hijyene dikkat etmek, yatılan odayı sık sık havalandırmak, hastalık süresince yatılan çarşaf ve nevresimlerin sık değiştirilmesi bakteri yükünü oldukça azaltacaktır.
Eller, özellikle yemek hazırlamadan önce mutlaka yıkanmalıdır. Çiğ sebze ve meyveler temiz suyla iyice yıkanarak tüketilmelidir. Et ve et ürünleri iyi pişirilmeli, buzdolabında saklanmalı ve yalnızca bir kez ısıtılarak tüketilmelidir. Etlerin çözdürme işlemi açıkta değil, buzdolabında yapılmalıdır ve çözülen et ve tavuk ürünü uzun süre bekletilmeden tüketilmelidir. Çiğ et, yumurta gibi ürünler tüketilmeye hazır gıdalardan mutlaka ayrı tutulmalı ve hatta et ürünü doğrama tahtaları ve bıçakları iyice temizlenmeden diğer sebze ve meyveler için kullanılmamalıdır.
Gıda zehirlenmesi öldürür mü?
Gıda zehirlenmesi, genellikle hafif vakalarda kendiliğinden geçebilen sindirim sistemi rahatsızlığıdır ancak zehirlenme, vücutta su kaybına, elektrolit dengesizliğine ve buna bağlı komplikasyonlara yol açabilir ve ciddi durumlarda, tedavi edilmediği takdirde ölümcül olabilir. Böyle bir durumda hastanın hastaneye yatırılarak tedavisi sağlanır.
Prof. Dr. Mehmet Emin Güneş/Genel Cerrahi Uzmanı