Pestisitler endüstriyel tarımda yetiştirilen ürünler için zararlı olabilecek bakteri, virüs ve böcek gibi haşerelere karşı koruma amaçlı kullanılan kimyasal ve biyolojik maddelerdir. Pestisitler tarımsal ürünlerin zarar görmeden yetişmesine fayda sağlasa da bu maddelerin yiyeceklerde kalıntı olarak bulunması insan sağlığında ciddi risklere yol açabilirler.
Sinir sistemine etki ederek Parkinson ve alzheimer hastalığına, bağışıklık sistemine etki ederek kronik hastalıklara ve bağışıklığın düşmesine, hormonal dengeyi bozarak hormonal hastalıklara ve üreme bozukluğuna neden olabilirler.
KANSERE YOL AÇABİLİYOR
Pestisitler aynı zamanda günümüzde kanserojen maddeler arasında da anılmaktadır. Özellikle mesleki olarak yüksek doz ve uzun süre pestisit maruziyeti sonrası lösemi, multıpl miyelom, akciğer kanseri, pankreas kanseri, lenfoma gibi kanser türlerine yatkınlığına yol açtığına dair çalışmalar bulunmaktadır.
Pestisitlere sadece sebze ve meyvelerle değil, böcek ilaçları gibi cilt teması ve solunum yoluyla da maruz kalınabilir. Yani pestisitlere bulaş sadece tarımsal ürünlerle değil, pestisit ile kirlenmiş çevresel ortamlar yoluyla da olur. Özellikle böcek ilaçlayıcılar ve tarımla uğraşanlar büyük risk altındadır. Pestisit maruziyeti sonrası kısa ve uzun dönemde vücudumuz sistemlerinde etkiler görülür.
Pestisitler püskürtme şeklinde, gaz halinde, toprağa karıştırma, yemlere katma veya belirli yerlere konularak kullanılır. Dikkatsiz yapılan ilaçlamalarda veya ilaçlama sırasında solumalarda veya ilaçların cilt teması sonrasında kusma, ishal, terleme, çarpıntı, nefes darlığı, boğulma hissi gibi belirtilerle akut zehirlenmeler görülebilir.
PESTİSİTLERDEN KORUNMA YOLLARI
Özellikle tarım işçileri veya böcek ilaçlama işleriyle uğraşan risk grubundaki kişilerin koruyucu ekipman giymesi şarttır. Tarımsal ürünlerin ilaçlamadan sonra hemen hasat yapılmaması, pestisitlerin uygun dozda ve sık aralıklarla uygulanmaması gerekir.
Hamile ve çocukların bu konuda daha dikkatli olmaları gerekmektedir. Evlerde bulunan haşere ilaçlarının çocukların erişemeyeceği yerlerde saklanması önemlidir. Çocuklarda astım gibi solunumsal rahatsızlıklara, anne karnındaki bebeğin mental ve fiziksel gelişimsel bozukluklarına neden olabilir.
GIDALARI YIKAMAK YETERLİ Mİ?
Peki gıdalardaki pektisit kalıntılarından korunmak için ne yapmak gerekir? Yıkamak yeterli midir?
-Meyve ve sebzeleri en az 10-15 dakika suda bekletmek ve ardından ovarak bol suyla yıkamak üzerlerindeki pektisit kalıntılarından arındırmanın en güzel yoludur.
-1 litre suya 1 tatlı kaşığı karbonat ya da 1 litre suya bir çay bardağı sirke eklemek yiyeceklerin üzerindeki pektisit kalıntılarını büyük ölçüde temizler.
-Salatalık, elma, armut gibi kabuklu meyve ve sebzelerin kabuklarını soymak en etkili fiziksel yöntemlerden biridir.
Ayrıca organik sertifikalı ürünlerde geleneksel tarım yöntemine kıyasla pestisit kullanımı minimum düzeydedir. Mümkün olduğunca organik sertifikalı ürünleri tercih etmek gerekir.
Prof. Dr. Mehmet Emin Güneş/Genel Cerrahi Uzmanı