Atatürk'ün hayatı cephelerde geçti. Yakalandığı hastalıklar onu demokratik, insana değer veren ve kendi kendini yönetebilen bir ülke kurma hayalinden asla vazgeçirmedi.
Atatürk 57 yıllık ömrüne bir ülke sığdırdı. Ama artık hayatının son demlerindeydi ve bunun da farkındaydı.
Vefatından 9 ay önce, 2 Şubat 1938'de çok sevdiği zeybeği son kez oynadı. Bursa'da katıldığı baloda, hastalığına meydan okurcasına "Ayaktayım" mesajı verdi. Doktorların "bir yıl dahi yaşayamaz" teşhisine inat, milleti için direndi.
57 yıllık ömrünü bir milleti yeniden ayağa kaldırmaya adadı Atatürk. Hasta yatağında bile aklında sadece vatanı vardı.
Doktorlar karşı çıksa da Mersin ve Adana'yı ziyaret etti.
EN SEVDİĞİ YATIN KENDİNE HASTANE OLACAĞINI BİLEMEDİ
Hastalığı her geçen gün ilerleyen Atatürk, 27 Mayıs 1938 günü tedavi için İstanbul'a gitti.
Karaciğeri yorgundu, siroz teşhisi konuldu. Deniz havası iyi geldiği için bu günleri çok sevdiği Savarona yatında geçirdi. "Buranın bana hastane olacağını bilemezdim" diyecekti.
Temmuz sonlarına doğru daha da ağırlaşınca Dolmabahçe Sarayı'na yerleşti.
Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Mesut Çapa, "Bir taraftan hastalığı ile uğraşırken diğer taraftan memleket meseleleri ile çok yakından ilgilenmiştir. Aynı zamanda doktorların da tavsiyelerine uymaktaydı. Elden geldiğince az konuşturulmaya çalışılmıştır" sözleriyle Atatürk'ün son günlerini anlattı.
GENÇLER ATATÜRK'E MARŞ SÖYLEDİ
26 Eylül'de ilk kez komaya girdi Atatürk. O günlerde en büyük isteği Cumhuriyetin 15'inci yıl dönümü kutlamalarına katılmaktı.
Ama doktorlar, değil Ankara'ya gitmesini yatağından dahi çıkmasını istemiyordu.
Kuleli Askeri Lisesi öğrencileri onu yalnız bırakmadı o gün. Vapurla Dolmabahçe Sarayı'na gidip hep bir ağızdan 10'uncu yıl marşını söylediler.
Ulu önder gençlerin sesini yatağında dinledi.
Çapa, "Odasından denize bakan penceresinden gençlerin Sarayburnu'ndan geçişini izlemiştir. Ama ayağa kalkamamıştır. Gözleri ile takip edip duygulanmıştır" sözleriyle o anları anlattı.
SON SÖZLERİ 'ALEYKÜM SELAM' OLDU
Doç. Dr. Ali Güler, Atatürk ve İslam adlı eserinde Atatürk'ün son günlerini anlattı. 6 Kasım günü Atatürk son kez kalktı yatağından. Son günlerinde çok sevdiği yemekleri bile artık yiyemiyordu. En son dört kaşık elma suyu içebilmişti.
Karnındaki su iyice artmış ve göğsüne ve kalbine baskı yapmaya başlamıştı. Artık zor nefes alıyor, ıstırabı, yüzünden okunuyordu.
1,5 gün komada kaldı Atatürk. Geçirdiği şiddetli bir nöbetten sonra başını çevirip, "Aleyküm selam" dedi. Bu Ata'nın son sözleri oldu.
10 Kasım 1938 sabahı saat 9'u 5 geçe hayata gözlerini yumdu.