Bireysel silahlanma karşıtı sivil toplum kuruluşu olan Umut Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi ve Psikiyatri Uzmanı Dr. Ayhan Akcan, vakfın hazırladığı 2023 yılına ilişkin bireysel silahlanma istatistiklerini paylaştı.
Akcan, “Türkiye'de yaklaşık 4 milyon ruhsatlı silah var. Bunun 9 katı da maalesef ruhsatsız dediğimiz, kaçak dediğimiz silah mevcut. Toplam 36 milyona yakın silah olduğu düşünülüyor” dedi.
Dr. Ayhan Akcan, Umut Vakfı’nın hazırladığı verileri aktararak kamuoyunun gündemindeki bireysel silahlanma ve şiddet suçları konusunda uyarılarda bulundu.
‘TÜRKİYE’DEKİ CİNAYETLERİN YÜZDE 85’İNDE SİLAH KULLANILIYOR’
Ayhan Akcan, “2023 yılı vakalarına göre 211 günde toplam bin 938 vaka var. Bunların içinde maalesef bin 200 kişi silahla cinayeti işlenmiş. Bunun yaklaşık yüzde 20'si otomatik dediğimiz, pompalı veya keleş dediğimiz silahlarla geri kalanı da tabancayla. Hatta yüzde 4'ü beylik tabancası; yani ben silah alırım ama kendimi kontrol ederim deyip, o şekilde kullanılma tarzında. Bunların yaklaşık yüzde 20'si aile içi şiddette maalesef kullanılmakta. Ayrıca Türkiye'deki cinayetlerin yüzde 85'inde de aynı zamanda silah kullanılmakta. 2023 verileri bu şekilde” dedi.
‘4 MİLYONU RUHSATLI, TOPLAM 36 MİLYONA YAKIN SİLAH VAR’
Türkiye'de öngörülen silah sayısı hakkında bilgi veren Aycan, “Türkiye'de bire dokuz gibi, yani; bir ruhsatlı silaha karşılık, 9 ruhsatsız silah var. Üç tane veri tabanımız var. Biri asayiş tedbirleri kapsamında polis ve jandarmanın yaptığı denetimlerde özellikle ele geçirilen silahların ruhsatlı veya ruhsatsız oranı bu şekilde. İkincisi cinayet vakalarından sonra özellikle adliyeye intikal eden olay format dosyalarında aynı şekilde, yine otopsi raporlarında da benzer, yani dokuza bir. Türkiye'de yaklaşık 4 milyon ruhsatlı silah var. Bunun 9 katı da maalesef ruhsatsız dediğimiz, kaçak dediğimiz silah mevcut. Toplam 36 milyona yakın silah olduğu düşünülüyor. Tabi bu 2 erişkin erkekten birinde, 3 evden birinde demek. Yaygın, sosyal bir problem ciddi bir konu. Asayiş veya silah şiddeti dediğimiz, silahla ilgili suçlarda da artış var” dedi.
‘BİR YILDA 5 BİNE YAKIN İNSAN SİLAHLA ÖLDÜRÜLÜYOR’
Psikiyatri Uzmanı Akcan, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Her gün maalesef en az 10 vatandaşımız ölüyor, 20 vatandaşımız yaralanıyor. Türkiye'de bir yılda toplam 5 bine yakın da silahla insan öldürülüyor. Burada önemli bir istatistik; 10 yıl önce cinayet vakalarında yarı yarıya, yüzde 50 silah kullanılırken şu anda yüzde 85'inde silah kullanılıyor. Her yıl yüzde 3.5 civarında hem silahla ilgili işlenen suçlarda, hem de silah edinim sayısının da arttığını biz tespit ediyoruz. Artık Türkiye Büyük Millet Meclisi, yasa koyucular bu konuyu da sosyal bir problem olarak alıp tıpkı işsizlik, pahalılık gibi bunun üzerine gitmeli çünkü insanlar can ve mal güvenliğini bu ülkenin polis ve jandarmasından sağlamasını istiyor. Yani eline silah alıp 'Ben kendimi korurum, yasayı ben koyarım, silahla her türlü şeyi yaparım' mantığı son derece yanlış. Artık 'At avrat silah' kavramından dışlanıp, kentli olmayı, hukuklu olmayı, hukuka inanmayı, uzlaşma kültürünü, bir arada yaşamayı kabullenmemiz gerekiyor. Onun için en önemli noktalardan biri bu, yani üstüne gitmek gerekiyor.
Biz özellikle yasa koyuculara diyoruz ki; bir ihbar hattı yapın. Bakın, yaz ayındayız. Sünnet gibi, düğün gibi, nişan gibi, açık hava toplantılarında havaya ateş etmekten birçok insan ölüyor. Yaklaşık 600'e yakın insan ölüyor. En azından bu konuda caydırıcı olur. İkincisi mutlaka bir kamu spotu yapın. İnsanlara bilgi verin, yani havaya ateş ettiğiniz zaman insanları öldürmeyeceğiz anlamına gelmiyor. Üçüncüsü de acil hemen beş yılı iki yıla indirmek gerekiyor. Silah edinim sayısı, şu anda sonsuz. En azından iki veya üçe bağlamak gerekiyor. Ciddi sağlık muayeneleri ciddi, adli kontroller ve mümkünse eğitim, eğitim sonrası denetim sistemlerinin devreye girmesi gerekiyor. Hatta bekleme süresi dediğimiz bir referans sistemi dediğimiz düzende de en azından bu konuda yüzde 50, yüzde 60 bir daralma yaptığını da biliyoruz.
‘SİLAH, ŞİDDETE DAVETİYE ÇIKARIYOR’
Silah kullananların yüzde 95'i erkek, tamamına yakın yani büyük bir çoğunluğu yine üçte ikisi, 40 yaş altı, bu 18 yaşına kadar inebiliyor. 21 yaşını dolduran her vatandaş silah ruhsatı talebinde bulunabiliyor. Yine en önemlisi; yüzde 70'i caydırıcı olsun diye tarif ediyor. Dışarıdan caydırıcı olsun, işte malıma canıma kastetmesinler diye ama kişide silah olduğu zaman diğer insanda da silah olduğu zaman hem öldürülme hem de cinayet işleme olasılığının da 5 kat arttığını bilmiyor. Bu da önemli bir risk oluşturuyor. Yani silah, şiddete davetiye çıkarıyor. Sizde silah varsa sizin de öldürülme olasılığınız 5 kat daha fazla.”