Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki, tv100'ün sevilerek takip edilen programlarından Az Önce Konuştum programında Candaş Tolga Işık'ın sorularını yanıtladı.
Özhaseki 9 işçinin toprak altında kaldığı Erzincan İliç'teki madende yaşanan toprak kayması felaketini anlattı. Özhaseki, bu madenin 135 kez denetlendiğini belirterek böyle bir sıkı takibi ilk kez gördüğünü dile getirdi. Özhaseki, "Sorumluları bulmak boynumuzun borcu." dedi.
Bakan Mehmet Özhaseki'nin açıklamalarından satır başları:
-Daha önce geçirdiğim kazadan dolayı yaptırmam gereken bir ameliyat vardı. Bir ay kadar önce doktor yaptı, sonra ikinci bir ameliyata ihtiyaç duyuldu. O da geçtiğimiz hafta perşembe günü yapıldı. İliç'teki maden kazasına denk geldi. Haliyle gözün altları bantlarla dolu, yüz şiş. Bir taraftan depremin yıl dönümüne denk geldi, bir taraftan maden kazasına denk geldi. Müthiş bir şişlik vardı, yarısı indi.
- Doksanlı yıllarda başlamışlar, sonra 2008'de ÇED raporunu almışlar. Daha sonraki zaman içerisinde genişleme amacıyla çevreye etkisini değerlendirmek amacıyla izinler almışlar 20-30 yıllık maden ocağından bahsediyoruz. Altın üretiliyor. Toprağı siyanürlü maddeden geçirip, daha sonra toprağı bir havuzda bekletiyorsunuz. Kendi işleme havuzunda asıl yüzde 70-80 altını oradan elde ediyorsunuz. Maden ocağı çalıştırılırken işlemden geçen toprak bir yerde yığın yapılıyor. Kendine has bir tedbirle yığın yapılmalı. Çekildiği yerde alt tarafta sızdırmazlıklar var. O toprağı biriktiriyorsunuz. İki üç tepecik oluşturmuşlar. Birinde heyelan riski başlamış ve çatlaklar oluşmuş. Sonraki kontrole birkaç kişi daha gitmiş. Onlar o esnada toprağın altında kalmış. Bir taraftan arama kurtarma devam ediyor.
"İLİÇ'TEKİ MADEN 135 KEZ DENETLENMİŞ"
- Siz madene süreli olarak 5 yıllığına rapor veriyorsunuz, bittiğinde geliyorlar. Kurulduğundan bu yana maden ocağı ÇED raporunu almışlar. 2 bin sayfaya yakın döküman var. İliç'teki maden 135 kez denetlenmiş. Özellikle 2022'de bir boru patlaması olmuş. Bizimkiler bütün dikkatlerini oraya vermiş. Tehlikeli atığın taşındığı boruda patlama meydana gelmiş. Haliyle toprağa sızıyor. O günkü en yüksek para cezası verilmiş. Sonra kapatma cezası verilmiş. Arkasından suç duyurusunda bulunulmuş. Sonra da 95 kez denetlenmiş. Bakanlığımız tüm dikkatlerini oraya vermiş. Ben bir maden ocağına 135 kez gidildiğini ilk kez gördüm.
"GÜNDE 9 NUMUNE ALINIYOR"
- Savcılık soruşturma başlattı. 5 bakan arkadaşımız orada devlet orada neler yaptığımızı anlattık. Bir taraftan her bir bakanlığın müfettişleri orada. Her birimiz ayrı ayrı müfettiş gönderip incelettiriyoruz. Benim en çok dikkat ettiğim konu, siyanürlü toprağın ne kadar tehdit oluşturduğu, havaya veya suya karışabilir mi üzerinde duruyoruz. Bizim en son donanımlı 8 aracımız orada. 50 kişilik ekibimiz orada. Herhangi bir riske şuan rastlanılmadı. Toprak, su ve havayı takip ediyoruz. Günde 9 tane numune alıyoruz. Aklınıza gelebilecek ne kadar tehlike varsa tüm bakanlıklar orada teyakkuz halinde.
"İLİÇ'E SAĞLIK SEBEBİYLERİYLE İLK GÜN GİDEMEDİM"
- Özel sağlık nedenlerinden dolayı ilk gün orada değildim. Narkozlu bir ortamda, ameliyat olduğum bir ortamdan bölgeye gitme imkanım yoktu.
"ÇED RAPORU İÇİN 20-25 KURUMDAN GÖRÜŞ ALIYORUZ"
- 2 tür ÇED raporu var. Bakanlığın verdiği ÇED raporu, kirleticilik vasfı yüksek olanlar için. Daha az olanlar için il müdürlüğü veriyor. ÇED için ortalama 20-25 kuruluşa görüş gönderiyoruz. 25 kurumdan tamamen görüşler olumlu geldiyse bizim söyleyecek bir şeyimiz kalmıyor. Sonra vatandaşını görüşüne açıyoruz. Görev kusuru tespit edilirse gereğini yaparız. İşini düzgün yapan insanlar giderler gerekli hesabı verirler.
"5 OCAK'TA DENETLENMİŞ, SORUNA RASTLANMAMIŞ"
- Bizimkiler en son 5 Ocak'ta denetlemişler. Herhangi bir olumsuz duruma rastlamamışlar. Bu ülkenin toprağının alt tarafında demir, bor, nikel var. Altın elde edebilmekte mümkün. Bunların çıkarılmasına izin verdiğinizde dikkatli olmasınız. Üzerindeki tabiata zarar vermemelisiniz. ÇED raporları imzalanırken çok titiz davranıyoruz.
"ALANDAKİ TOPRAK 3-4 AYDAN ÖNCE TEMİZLENEMEYECEK"
- İliç'teki toprağın taşınması birkaç ay sürecek gibi görünüyor. Bizim yapmaya çalıştığımız, eski maden ocağı bulduk. Derenin ağzındaki toprakları oraya çekip, sonra da sızdırmaz hale getirip tüm siyanürlü toprağı o tarafa aktarmaya çalışıyoruz. Numunelerde zehirli atık bir maddeye rastlanamadık. İğneyle kuyu kazar gibi arkadaşlarımız orada uğraşıyor. Arama kurtarma çalışmaları birkaç ay sürecek gibi. 400 bin kamyon kadar malzeme çekilmesi öngörülüyor.
6 ŞUBAT DEPREMİ SONRASI NELER YAPILDI?
- 75 bin ev yapılmış, bunları teslim ediyoruz. Bir köy evinde yaşlı bir amca ve teyze 'bizim çok şükür burada değildik, evimiz yıkıldı, ölenimiz olmadı. bir taraftan hacı amcanla konuşuyoruz. Evimiz yıkıldı, yenisini verdiniz, Allah sizden razı olsun' dedi. Bunu söylediğimde işi gücü bırakıp bu sözün peşine düşmeye başladılar. Bunun peşine düşenler deprem oldu AK Parti altında kalacak diyen adamlardı.
"SENE SONUNA KADAR 200 BİN KONUTU TESLİM EDECEĞİZ"
- Biz gece gündüz çalıştık. Ben o dönemde AK Parti'de Genel Başkan Yardımcısıydım. 810 belediyemiz vardı. Tek tek gruplar halinde aradık. Büyük yatırımları durdurun, deprem bölgesine gidin dedim. Bütün belediyelerimizi deprem bölgesine gönderdik. Bunlar yapılırken selfie çekilip gidenler vardı, koca koca şehirlerin belediye başkanlarıydı. Sosyal medyacılarla gittiler. Görüntü verip geldiler. Biz deli gibi aylarca çalıştık. 200 bin konutu senenin sonuna kadar dağıtacağız.
"DEPREMLERDE TOKİ'NİN YIKILAN BİR TEK EVİ YOK"
- TOKİ, Özal zamanında kurulmuş, senede 2-3 bin ev yapmış. Arada 20 sene geçmiş yaptığı ev sayısı 50 bin civarı. Şu anda yıllık 50 bin civarında TOKİ'nin kapasitesi var. Depremlerde TOKİ'nin yaptığı yıkılan bir tek ev yok.
"9 ŞİDDETİNDE DEPREM BİLE ÇELİK EVİ YIKAMIYOR"
- Çelik evin ana omurgasını çelikten kuruyorsunuz, ben hesaplarını yaptırdım, çalışmalarını yaptırdım, çelikçileri aradım, 100 metrekarelik bir ev için 4,5 ton civarında hafif çelik diye adlandırılan çelik gidiyor. 9 şiddetinde deprem bile çelik evi yıkamıyor.
Şu an hak sahibi olan 390 bin kişi var, 390 bin ev yapmak zorundayız. AFAD'ın bize verdiği rakam bu. 2024 sonunda 200 bin ev bitirmiş olacağız.
HATAY’DAKİ ZEYTİNLİKLER İMARA AÇILDI MI?
Işık'ın "Hatay’daki zeytinlikler imara açılıyor mu gerçekten?" sorusuna Özhaseki "Bir iki olay oldu. Arkadaşlar önce harita üzerinde çalışıyorlar içeride AFAD’da bizimkiler de önce bakıyorlar hazine arazisi gözüküyor plan yapmışlar, yerine gidip incelediklerinde bakmışlar ki vatandaş işgal etmiş. O kadar çok hazine arazisi var ki köylünün kullandığı, bir kısmına zeytin de kilmiş." yanıtını verdi.
"İNSANLARIN CAN HAKKI KUTSALDIR"
Işık'ın "Ben yüzde 50+1’e gerek olmadığını düşünüyorum. Orada yaşlılar var küçük çocuklar var bu inisiyatif devletin olmalı bana sorarsanız. Bir binanın yıkılacağı bilimsel veriyse artık o bina kimseye sormadan yıkılıp yenisi yapılıp o insanların hayatı kurtarılmalı." sözleri üzerine Özhaseki "Bir taraftan mülkiyet hakkı kutsaldır diye nutuk atanlara diyorum ki insanların yaşama hakkı can hakkı da kutsaldır." dedi.
"İSTANBUL İÇİN KENTSEL DÖNÜŞÜM BAŞKANLIĞI KURDUK"
- İstanbul'da 600 bin kadar bina depremde yıkılma riski taşıyor. Dere yatağında olanlar, sıvılaşmış alanda bulunanlar çok riskli. Bunların büyük bölümü imarlı, ruhsatlı yapıyorlar. Bunların büyük bölümü 30-40 yıllık binalar. Kamu arazilerine baktığımızda epeyce bir alan var. Bu alanlarda imar çalışmaları yapılıyor. İstanbul için Kentsel Dönüşüm Başkanlığı kurduk. İstanbul'da 319 yerde kentsel dönüşüm çalışması devam ediyor. Kamu arazilerinde işe başlayacağız. 200-250 bin konutu kat karşılığı yöntem ile yapacağız.