Ağustos toplantısında sürpriz bir şekilde faiz indirimi kararı alan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası TCMB) kredi faizleri ve büyüme hızına yönelik yeni düzenleme yaptı. Resmi Gazete’de yayınlanan düzenlemelerle, bankalar verecekleri yeni kredilerde faiz oranlarına getirilen katsayıya bağlı olarak menkul kıymet tahsis etmek zorunda kalacak. Faizi yüzde 22,84’ü aşan krediler için yüzde 20, yüzde 29,37’yi aşan krediler için kredi tutarının yüzde 90’ı kadar menkul kıymet tahsis edilecek.
TCMB politika faizi indiriminin ardından kredi büyümesine ve kredilerde uygulanan faiz oranlarına yönelik düzenleme yaptı.
Bankanın Resmi Gazete’de yayınlanan yeni uygulaması, kredi büyüme hızına sınırlama getirirken, verilecek kredilerdeki faiz oranlarını sınırlayacak menkul kıymet tahsisi yükümlülüğü getirdi.
Buna göre bankalar kredi faizinde, Merkez Bankası tarafından belirlenen ve son olarak yüzde 16,32 olan referans oranının 1,4 katı olarak uyguladıkları krediler için yüzde 20 menkul kıymet tahsisi yapmak zorunda olacak.
Eğer kredi faizi referans katsayının 1,8 katı ve üzerine çıkarsa, tahsis oranı yüzde 90 olarak uygulanacak.
Katsayıların üzerinden yapılan hesaplamaya göre ilgili faiz oranları sırasıyla yüzde 22,84 ve yüzde 29,37 düzeylerine işaret ediyor.
Krediler için zorunlu karşılık tesisi, menkul kıymet tesisi ile ikame edilecek
Düzenlemeye göre zorunlu karşılığa tabi krediler için, yüzde 20 düzeyinde uygulanan zorunlu karşılık tesisinin, uygulamanın etkinliğinin arttırılması amacıyla bankalar için yüzde 30 oranında menkul kıymet tesisi ile ikâme edilmesi de kararlaştırıldı.
30 Aralık 2022 tarihi itibarıyla 29 Temmuz 2022 tarihine göre yüzde 10 kredi büyüme oranını aşan kredi tutarı kadar menkul kıymetin bir yıl boyunca tesis edilmesi ve hariç tutulan kredi türlerinin harcama mukabili kullandırılmaması halinde menkul kıymet tesisine tabi olması da düzenlendi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yapılan açıklamada şunlar kaydedildi:
Bankaların ve diğer mali kuruluşların bilanço içi veya bilanço dışı uygun görülen kalemlerini esas alan zorunlu karşılık ve umumi disponibilite uygulamaları, 1211 sayılı Merkez Bankası Kanunu’nun 4’üncü maddesinde belirtilen Merkez Bankasının temel görev ve yetkileri arasındadır.
Merkez Bankası finansal istikrarın desteklenmesi ve parasal aktarım mekanizmasının güçlendirilmesi amacıyla hem varlık hem de yükümlülük kalemleri üzerinden zorunlu karşılık ve menkul kıymet tesisi uygulamaları ile makro ihtiyati araç setini güçlendirmektedir.
Para Politikası Kurulu 26 Mayıs 2022 tarihli duyurusunda değerlendirme süreçleri tamamlanan teminat ve likidite adımlarının devreye alınacağını kamuoyu ile paylaşmıştır. Bu kapsamda 10 Haziran 2022 tarihinde yayımlanan 2022/20 sayılı Tebliğ ile yabancı para mevduat/katılım fonu yükümlülükleri üzerinden Türk lirası cinsinden menkul kıymet tesisi uygulaması başlatılmıştır. Bu düzenleme kapsamında bankalar, Türk lirası mevduat/katılma hesaplarına dönüşüm hedeflerine göre belirlenen oranlarda menkul kıymet tesis etmektedir. İlk tesis 29 Temmuz 2022 tarihinde gerçekleşmiştir.
Para Politikası Kurulu 18 Ağustos 2022 tarihli duyurusunda kredilerin büyüme hızı ve erişilen finansman kaynaklarının amacına uygun şekilde iktisadi faaliyet ile buluşmasının yakından takip edildiğini, son dönemde belirgin şekilde açılan politika-kredi faizi makasının parasal aktarımın etkinliğini azalttığını belirtmiştir. Bu çerçevede Kurul, parasal aktarım mekanizmasının etkinliğini desteklemek üzere, makroihtiyati politika setinin daha da güçlendirileceğini, değerlendirme süreçleri tamamlanan kredi, teminat ve likidite politika adımlarının da kullanılmaya devam edileceğini kamuoyu ile paylaşmıştır.
Yapılan değerlendirmeler neticesinde, 23 Nisan 2022 tarihli duyuruda belirtilen zorunlu karşılığa tabi krediler için:
a) Yüzde 20 düzeyinde uygulanan zorunlu karşılık tesisinin, uygulamanın etkinliğinin
arttırılması amacıyla bankalar için yüzde 30 oranında menkul kıymet tesisi ile ikâme
edilmesi,
b) 30 Aralık 2022 tarihi itibarıyla 29 Temmuz 2022 tarihine göre yüzde 10 kredi büyüme
oranını aşan kredi tutarı kadar menkul kıymetin bir yıl boyunca tesis edilmesi,
c) Hariç tutulan kredi türlerinin harcama mukabili kullandırılmaması halinde menkul
kıymet tesisine tabi olması kararlaştırılmıştır. Ayrıca,
d) Tebliğ yayımı tarihinden itibaren 2022 yıl sonuna kadar kullandırılacak ticari nitelikteki kredilerde Merkez Bankası tarafından yayımlanan yıllık bileşik referans oranın
• 1,4 katı üzerinde yıllık bileşik faiz oranıyla kullandırılacak kredi tutarının yüzde 20'si
• 1,8 katı üzerinde yıllık bileşik faiz oranıyla kullandırılacak kredi tutarının yüzde 90'ı nispetinde menkul kıymet tesis edilmesine karar verilmiştir.