Türkiye'de Aralık 2021 yılından itibaren başlayan önlenemez enflasyon ve dolar kuru yükselişi vatandaşların yaşamını direkt olarak etkiledi.
Özellikle gıda enflasyonunda yaşanan yüksek artış mutfaklarda neredeyse tencere kaynamama noktasına geldi. 2017'de soğan, patlıcak, patates gibi ürünlerdeki fiyat artışları sonrası hükümet tanzim satış noktaları kurarak fiyatları kontrol altına almaya çalışmıştı.
2021 yılının Aralık ayından itibaren gıda enflasyonundaki yükseliş hız kazandı. Dolar karşısında Türk Lirası'nın yaşadığı değer kaybı sonrası bütün ürünlerde yüksek zamlarla karşılaşıldı. Rusya ve Ukrayna arasında geçtiğimiz yıl başlayan savaş ise hem enflasyonu hem de doları en yüksek seviyeye çıkardı.
Küresel piyasalarda yaşanan gelişmeler sonrası dünyanın hemen hemen bütün ülkelerinde gıda enflasyonunda artış görüldü.
Ancak Türkiye'deki gıda enflasyonu dünya ortalamasının kat be kat üstüne çıktı. Bu farkın en önemli nedenlerinden biri Türkiye'de gıda üretiminde kullanılan ürünlerin fiyatlarının büyük kısmının dolara endeksli olması. Akaryakıt, yem, elektrik ve gübre gibi birçok girdinin fiyatı dolar üzerinden hesaplanıyor.
BBC tarafından hazırlanan habere göre gıda fiyatlarında yaşanan enflasyon mutfağı direkt vurdu, yemek maliyetleri neredeyse katlandı. İşte bazı yemeklerin 2019 ile 2023 arasındaki maliyet farkı.
BEĞENDİLİ KEBAP
2019 yılında evde yapılan bir beğendili kebabın maliyeti 39 lira 55 kuruşken, 2023 yılında aynı yemeğin maliyeti 82 lira 60 kuruşa fırladı. 2019 yılında yarım kilo kuzu eti 28 lira 50 kuruş olarak fiyatlandırılırken, 2023 yılında aynı et için vatandaş 50 liraya yakın ödeme yapıyor. Aynı şekilde 2019 yılında 1 adet soğan yaklaşık 40 kuruşa satın alınabilirken 2023 yılında 1 adet soğanın fiyatı 1 lira 70 kuruşa ulaştı. Beğendili kebabın 2023 maliyeti 2019 yılına göre yüzde 108.8 daha arttı.
TAVUK GÜVECİ
Tavuk yemeği de Türkiye'de mutfaklarda en çok görülen yemeklerden biri. 2019 yılında 4 kişilik bir aileye yetecek kadar tavuk güveci yapmanın maliyeti 21 lira 75 kuruştu. Ancak 2023 yılı fiyatlarına baktığımızda bu maliyet 73 liraya ulaştı. 2019 yılında 1 bütün tavuk 11 lira 40 kuruş, 2 soğan 80 kuruş ve 4 domates 2 lira 70 kuruştu. 2023 yılında ise 1 bütün tavuk 44 lira 90 kuruş, 2 soğan 3 lira 40 kuruş, 4 domates ise 8 lira 60 kuruşa satın alınabiliyor. Tavuk yemeğinin maliyeti 2019 yılına göre yüzde 235 daha pahalı.
MENEMEN DE UÇTU
Türk mutfağının vazgeçilmezi menemen ise neredeyse lüks oldu. 4 kişilik bir menemenin 2019 yılındaki maliyeti sadece 10 lira 30 kuruştu. 2023 maliyeti ise dudak uçuklatıyor; 4 kişilik bir menemen 2023 yılında 30 lirayı geçti. 2019 yılında 4 yumurta 2 lira 80 kuruş, 3 soğan 1 lira 20 kuruş, 4 domates 2 lira 70 kuruş, 250 gram sivri biber 2 lira 40 kuruş, 4 çorba kaşığı sıvı yağ 1 lira 20 kuruşa satın alınabiliyordu. 2023 yılında ise artan fiyatlarla 4 yumurta 8 lira 70 kuruş, 3 soğan 5 lira 10 kuruş, 4 domates ise 8 lira 60 kuruş, 250 gram sivri biber 5 lira, 4 çorba kaşığı sıvı yağ ise 3 lira 2 kuruşa satın alınıyor. Menemenin 2019'dan 2023'e kadar maliyet artışı yüzde 197'yi geçti.
FİYATLAR NASIL HESAPLANDI?
BBC haberinde kullanılan fiyatlandırmalar Ocak 2023 maliyetleri için et fiyatları Et ve Süt Kurumu'nun internet sitesinden, geri kalan malzemelerin fiyatları ise Şok marketlerinin internet sitesinde yer alan fiyatlardan hesapladı.