Nurbanu GÜNEY ELBİR/AKŞAM
'Komisyonda olmam büyük talihsizlikti'
Ünlü yönetmen Halit Refiğ'in yaşamını yitirmesinin ardından
alevlenen 'Yorgun Savaşçı' filmiyle ilgili yıllar sonra önemli bir
isimden büyük bir pişmanlık itirafı geldi. 'Yorgun Savaşçı' filmini
yakan komisyonun üyesi Turgut Özakman, AKŞAM'a konuştu. Filmin
yakılması için dönemin Cumhurbaşkanı Kenan Evren'in yine dönemin
Başbakanı Bülent Ulusu'ya emir vermesi ile oluşturulan komisyonun 7
üyesinden biri olan Turgut Özakman, 'Evet filmi yakan komisyonda
ben de vardım. Ama önemli olan bir nüshasının korunması ve bunun
daha sonra eksiksiz olarak yayınlanmasıydı' dedi.
SÖYLEDİM AMA DİNLETEMEDİM
O dönem Devlet
Tiyatroları Genel Müdürü olarak görev yapan Özakman, şunları
söyledi:
'Bu işe devlet memuru olarak görevlendirildim. Ne yazık ki kuruldan
önce filmin yakılma kararı verilmişti. Bunun çok ayıp olduğunu,
yapılamayacağımı söylesem de bir işe yaramadı. O komisyonda imzamın
olması büyük bir talihsizlik. Yakılmasına gereksiz korku ve
kaygıdan ortalığı telaşa veren adamlar tarafından karar verilmişti.
Filmin tamamının yok edilmemesi için
2 kişi emek verdi. Bunlardan biri bendim. Diğeri de komisyonda
bulunmayan Kerim Aydın Erdem'di. Bizim yoğun çabamızla filmin bir
nüshasını korumayı başardık.
Zaten Kerim Aydın Erdem daha sonra TRT Genel Müdürü oldu ve
kasasından bu film çıktı. Eksiksiz olarak da yayınlandı.
Ben kendimi bununla akladım.'
KENDİMİ AKLIYORUM
Turgut Özakman, kurulan
komisyonun zaten verilmiş bir karar üzerine toplandığını
belirterek, 'Biz filmin yakılıp yakılmamasına karar verecek durumda
değildik. Filmin yakılmasına gereksiz korku ve kaygıdan ortalığı
telaşa veren adamlar tarafından karar verilmişti. En azından bir
nüshayı sakladığım ve konuyu böyle sonuçlandırabildiğim için
kendimi aklıyorum' diyerek kendini savundu.
ESKİ EŞİN İSYANI
Halit Refiğ'in eski eşi
Nilüfer Aydan, Antalya'da yaptığı çarpıcı açıklamada 'Filmleri
Halit'in evladı gibiydi. Yorgun Savaşçı'nın yakılmasından sonra
hastalığın tohumları atıldı. Halit evlat acısıyla öldü. İnşallah
yakanların vicdanı rahattır' dedi. dik.
GENELKURMAY FIRINLARINDA YAKILDI
'YORGUN Savaşçı' Kemal Tahir'in aynı adlı romanından TRT tarafından
8 bölümlük bir dizi olarak Halit Refiğ'e yaptırıldı. 1980 öncesi
TSK'nın filmin yapılmasında çok büyük yardımı oldu. O dönemde
Genelkurmay Başkanı olan Kenan Evren, bu filmin askeri yardım
alması için emir verdi. TRT adına filmin yapımcısı olan Ömer Serim,
o günleri şöyle anlattı:
'Bu filmi askerlerin gözetimi ve yardımı altında çektik. Fakat
darbe olunca Kenan Evren ve arkadaşlarının yaptığı ilk işlerden
biri filmin yakılmasına karar vermek oldu. Bir yıl geçtikten sonra
filmin yakıldığı ortaya çıktı. Yakılmasını da o sırada TRT Genel
Müdürü olan Macit Akman üstlendi ve 'Ben yaktırdım' dedi. Ortalık
çok karıştı. Bu film yakıldıktan 2 yıl sonra filmin bir komisyon
tarafından yakıldığı anlaşıldı. Filmin Genelkurmay Başkanlığı
matbaasına götürüldüğü, oradaki fırınlarda komisyon üyelerinin
denetimi altında kül edildiği öğrenildi. Filmin aslı, müzik ve
dublaj bantları yakıldı. Sadece bir negatif kopyası saklandı. O da
negatif olduğu için asla bastırılamaz.'
Filmin yakılma gerekçeleri arasında Atatürk ve Kurtuluş Savaşı
karşıtı bir yapım olması, Çerkes Ethem'in kahraman olarak
gösterilmesi, askerlere kötü lakap takılması gösterildi.
FİLMİ YAKAN KOMİSYON
Hava Albay Mehmet
Yılmaz
Piyade Albay Selçuk Doğu
Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreter Temsilcisi Tank Albay İhsan
Beriş
İçişleri Bakanlığı Temsilcisi Hatice Özak
Basın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü Temsilcisi Adnan Yarar
TRT temsilcileri Mehmet Turan Akköprülü ve Aydın Olgun
Kültür ve Turizm Bakanlığı Temsilcisi - Devlet Tiyatroları Genel
Müdürü Turgut Özakman