Kahramanmaraş'ı vuran ve 10 ilde büyük yıkıma neden olan, on binlerce insanın hayatını kaybettiği depremlerin 12. gününde tv100 ekranlarında özel bir programa imza atıldı. Candaş Tolga Işık, Az Önce Konuştum Deprem Özel programında Jeolog Prof. Dr. Celal Şengör ile Kandilli Rasathanesi Araştırma Enstitüsü Öğretim Üyesi Deprem Mühendisi Prof. Mehmet Nuray Aydınoğlu'nu ağırladı.
Şengör'den aktif fay hatları ve İstanbul çevresi için kritik uyarılar...
GEÇEN SENE YAPILMIŞ BİNA NASIL ÇÖKTÜ?
Kandilli Rasathanesi Araştırma Enstitüsü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Nuray Aydın, “Nasıl çöktüğünü henüz bilemiyoruz. İnceleme imkânımız olursa onun nedenini mutlaka anlarız. Bir problem var ki çöktü. Türkiye’nin Deprem Tehlike Haritası var. 2018’de yenilendi, çok modern bir şey. Binanızın koordinatını öğrenin, girin o koordinat için geçerli olan parametreleri verecek. Vatandaş olarak belki siz anlayamazsınız ama bizim kullandığımız parametreler onlar. 1999’dan sonra deprem mühendisliği tarafı biraz konuşuldu fakat sonradan unutuldu. Ben bu konuda Türkiye’de mühendislerin çok iyi tanıdığı bir ismim ama kamuoyu tanımadı. Çünkü yer bilimciler bütün kamuoyunu işgal ettiler” dedi.
Prof. Dr. Celal Şengör ise, “Türkiye’de yer bilimleri eğitimi çok kötüydü. 17 bölüm vardı şimdi 3'e indi. Yer bilimleri okuyan çocuğu araziye götürmezsen, laboratuvara sokmazsan öğrenemez. Mühendislikte şantiyede yetişmen lazım, staj yapman lazım” dedi.
"BİZ BİNALARI ÇEŞİTLİ DEPREM SEVİYELERİNE GÖRE DİZAYN EDERİZ"
Prof. Dr. Mehmet Nuray Aydın, “Geçen sene yapılan binanın yıkılmaması lazım. Yönetmelikler kâğıt üzerindeki dökümanlar. Yönetmelik, binaların nasıl yapılması gerektiğini söylüyor. Deprem etkilerini, nasıl analiz edeceğinizi tamamlıyor, nasıl modelleyeceğini tanımlıyor. Bu tamamen teknik bir doküman. Biz binaları çeşitli deprem seviyelerine göre dizayn ederiz. Küçük bir deprem alırız, binada çatlak bile olmaması lazım. Biraz daha büyük bir seviyede yine dolgu duvarlarının sıvaları çatlar. Daha büyük bir seviyede hasar olur ama bu hasar binanın yıkılmasını can kaybı sonucuna götürmez. En üst dediğimiz deprem büyüklüğünde ise bina hasar görür ama binanın katlar arasında ezilmesi olmaz” dedi.
Prof. Dr. Aydınoğlu, sözlerinin devamında şu ifadelere yer verdi:
"Yapı sürecinin temelde iki bölümü var, proje ve inşaat süreci. Proje sürecinde depreme dayanıklı proje yapılır. Projeyi yapmakla iş bitmez, onun kontrolü lazım. Türkiye’de maalesef olması gereken fakat olmayan şey bu. Yapı denetiminin iki kısmı var bir projeyi bir de şantiyede inşaatı denetliyorsunuz. İkisini de kapsayan bir model kurdu ama esas problem insan gücü. Ehil insanlar olması lazım."
Prof. Dr. Celal Şengör, “Dünyanın çeşitli yerlerinde mezun olduktan sonra birtakım sınavlardan geçmen lazım ki profesyonel jeolog olabilesin. Bu sertifikaları almak kolay değil” ifadelerini kullandı.
BÜYÜK DEPREME NE KADAR HAZIRLIKLIYIZ?
Prof. Dr. Aydınoğlu, “Global olarak İstanbul’da bir deprem olduğunda tüm deprem tehlikesini tanımlama bakımından çok iyi durumdayız eskiye oranla. Bir deprem olduğunda çeşitli zamana göre ölçüyoruz. Şu anda belediye üçüncü aşamaya geçti. En tehlikeli bölgelerde yer alan binaları, tek tek inceleme çalışmasına başladı” dedi.
İSTANBUL’UN EN RİSKLİ BÖLGELERİ
Yer Bilimci Prof. Dr. Celal Şengör, “Kırmızı noktalar en büyük ivmelerin hissedileceği yerler. Yukarıya doğru etiler azalıyor. Büyükçekmece ve Küçükçekmece arası, Küçükçekmece-Haliç arası buralar sahile paralel giden yerler. Avcılar, Samatya, Yedikule… Anadolu Yakası’na geçtiğimiz zaman Fenerbahçe biraz daha ileriye gittiğimiz zaman Kartal-Tuzla ve Adalar… Bu bölgeler faya çok yakın” ifadelerini kullandı.
Celal Şengör, İstanbul’un depreme karşı en riskli bölgelerinin Yeşilköy, Bakırköy ve Tuzla olduğunu söyledi.
Celal Şengör, düşük frekansın binayı yıktığını belirterek, "Frekans, hızlı geçen deprem dalgası kolay kolay yıkamaz evi ama yavaş geçen yıkar. Evinin frekansıyla depremin frekansı tuttuğu an, düşük frekansta yıkar binayı" dedi.
İSTANBUL’DA KAÇ ŞİDDETİNDE DEPREM OLACAK?
İstanbul’da beklenen depreme ilişkin açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Celal Şengör, “2019’da olan depremden sonra bizim tahminimiz önce doğu kısmı gidecek ve 7,2 büyüklüğünde üretebiliyor. Hemen arkasından ötekinin gitmeyeceği garanti değil. Bir de 2019’daki bir tahmin veriyor bize. Bütün fayın, tek seferde gitmeyeceği de garanti değil. İstanbullulara bir tavsiye vereyim: 7,6 büyüklüğüne hazırlansınlar.” dedi.
1999 DEPREMİ SONRASI YAPILAN BİNALARIN YÜZDE KAÇI YIKILMAZ?
Candaş Tolga Işık’ın “İstanbul’da 1999 sonrası yapılan binaların yüzde kaçı yıkılmaz?” sorusuna yanıt veren Prof. Dr. Aydınoğlu, “Hepsi şartnameye uygun yapılsaydı, çok azı yıkılırdı ama maalesef projeleri iyi yapılmadı, kontrol edilmedi, projeleri hiç kontrol etmedi artı inşaatta şantiye şefi yok. 1999’dan bu yana kadar binalar doğru düzgün kontrol edilecekti. Yetkin mühendislik sistemi 1980’lerden beri gündemimizde. Liyakatli adam olmadan hiçbir iş yapamazsınız. Bu bir bütündür hepsini aynı kalitede insanların yapması lazım” ifadelerine yer verdi.
