Son bir yıldır konutlardaki fahiş kira artışlarının önüne geçilemiyor. Özellikle Kahramanmaraş merkezli 11 ili vuran deprem felaketi sonrası Türkiye seferber olmuşken bazı vicdansızlar depremi fırsat bilerek kiralara neredeyse yüzde 100'e yakın artış yaptı.
CİMER ve Alo 175'e her gün yüzlerce şikayet yağıyor. Özellikle İstanbul, Ankara ve Mersin başta olmak üzere vicdansız ev sahipleri 'ara zam' istemeye başladı. Kiraları düşük olan kiracılara da "Ya zam yap ya da evden çık" baskısı yapıldığı ihbarları yağmaya başladı.
Fahiş kiralar konusunda vatandaşların şikayetleri artarken Bakanlar da her fırsatta böyle durumlarla karşılaşanların mutlaka CİMER ve Alo 175 gibi platformlar üzerinden şikayette bulunmasını istiyor.
Konut sektöründe hizmet verenler ise fahiş kira taleplerinin önüne geçilmesi için ve fırsatçıların önü kesilmesi için geçici olarak zam sınırlaması ve tavan kira uygulamasının getirilmesini talep ediyor. Alınan bilgilere göre fahiş kira talep edenlere ağır yaptırımlar getirilmesi de gündemde.
Peki kiracıların hali hazırdaki hakları ne? Depremlerin ardından tavan yapan fahiş kira fiyatları ile kiracı ve ev sahibi arasındaki haklar merak edilmeye başlandı. Sabah gazetesi kiracıların ve ev sahiplerinin haklarını tek tek sıraladı. İşte herkesin merak ettiği bazı soruların yanıtları:
- Ev sahibi 1 yıllık kira sözleşmesi bitince kiracıyı çıkarabilir mi?
Bir yıllık kira sözleşmesi bitince "süre bitti" diyerek evden, işyerinden çıkarmak mümkün değildir. Ev sahibi kiracıyı 10 yıllık sürenin sonunda yasal olarak tahliye edebilir. Bunun için de sözleşme bitiminin 3 ay öncesinde kiracıya yazılı olarak evi tahliye etmek istediğini bildirmesi gerekiyor.
- Ev sahibi kira sözleşmesi 5 yılı aşan kiracıyı çıkarabilir mi?
Kiraya veren Borçlar Kanunu 347. Maddesi gereği kiranın başlangıcından on yıl geçtikten sonra genel hükümlere göre fesih bildirimiyle sözleşmeyi feshedebilir. Kiraya verenin, kiracıyı ev veya iş yerinden çıkarabilmesi için on yıllık sürenin geçmesi gerekir. Ancak, beş yıl sonra taraflar mahkemeye başvurarak yeni kira bedelinin keşif ve bilirkişi incelemesi yoluyla tespitini talep edebilir.
- Fahiş kira artışlarına karşı bir tavan uygulama olabilir mi?
Bakanlıklar kiralık konut ve gayrimenkul satışlarının gerçek değerin üzerinden beyan edilmesi için yoğun bir çalışma yürütüyor. Kirada fırsatçılığın son bulması için geçici olarak zam sınırlaması, tavan getirilmesi masada. Kiracılardan rayiç bedel isteme süresinin 8 yıla çıkarılması da görüşülüyor.
- Kirasını düzenli ödemeyen, yasal artışı yapmayan kiracı nasıl çıkarılır?
Borçlar Kanunu'nun ikinci maddesine göre kiracı kira bedelini 30 gün içinde ödemek zorundadır. Bu süre içinde ödeme yapmaması durumunda icra takibi başlatılarak borçluya tebligat gönderilir. Tebligatın ardından bir ay içinde ödeme yapılmazsa icra hukuk mahkemesinde dava açılarak kiracı tahliye edilebilir. Ev sahibi her yeni kira sözleşmesinde yasalar kapsamında belirlenen sınır oranında zam yapabilir.
- Kiraya yıl içinde ara zam yapılabilir mi? Yüksek kira nereye şikâyet edilir?
Kiralara yapılan zam oranı bir önceki yılın kira tutarına ve son 12 ayın TÜFE'sine göre belirlenir. (Yüzde 25 sınırı geçici bir uygulama) Mülkün aylık kiralama bedeline TÜFE oranından daha yüksek bir zam uygulanamaz. Tüketici danışma hattı ALO 175, CİMER, Adalet Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı başta olmak üzere ilgili bütün kamu kurum ve kuruluşlarına şikâyet edilebilir. Tüketici mahkemelerine başvurulabilir, dava açılabilir.
- Kira artışına yüzde 25 sınırı ne zaman sona erecek?
Normalde TÜFE verilerine göre hesaplanan kira artış oranı geçen yıl yüzde 25'le sınırlandırıldı. Buna göre 11 Haziran 2022 ile 1 Temmuz 2023 arasında yenilenen sözleşmelerde kiracıya yüzde 25'in üzerinde zam yapılamıyor.