Tuğrul Belli'nin Ekononim.com'daki "Açıklar kontrol altında gibi" başlıklı yazısı
Bu sene ekonomi ile ilgili önemli endişe kaynaklarından biri çifte açıkların (cari açık ve bütçe açığı) dengeleri bozucu seviyelere çıkma riski idi. Ancak ekonomi yönetiminin seçim sonrasında rasyonel bir baza doğru evrilmesiyle birlikte bu risklerde de bir azalma gözlemliyoruz. Şu ana kadar gelen veriler açıkların devam ediyor olmasına karşın ekonomik dengeleri bozucu seviyelere yükselme ihtimallerinin azalmakta olduğuna işaret etmekte. İlk olarak hafta başında açıklanan eylül ayı ödemeler dengesi rakamlarında cari dengenin 1.9 milyar dolar fazla verdiğini gördük.
Tabii ki, 12 aylık verilerde cari açığımız 51.5 milyar dolar ile halen oldukça yüksek boyutlarda. Ancak, bu rakamın mayısta 59.7 milyar dolar olduğunu da hatırlayalım. Eylülde cari fazla ile birlikte finans hesabından da 5.6 milyar dolar net döviz girişi olması sayesinde resmi rezervlerde 7.7 milyar dolar artış söz konusu. (Geçmiş aylarda çok yüksek artı veya eksi değerler gösteren net hata ve noksan rakamı ise bu ay sadece 208 milyon dolar fazla vermiş.)
Ekim ayına ilişkin dış ticaret verileri ve resmi rezerv rakamları da bu ay cari açık verilmiş olsa bile miktarının oldukça düşük kalacağını göstermekte. Bu ay ihracat yüzde 7,4 artış gösterirken, ithalat artışının yüzde 1,3’te kalmış olması da, özellikle hüküm süren küresel şartlar dikkate alındığında, olumlu.
Dün açıklanan ekim ayı bütçe rakamları da bütçe açığının tahminlerin altında kalmaya devam ettiğini gösteriyor. Tahminler derken tabii ki OVP’de ortaya konan 1.6 trilyonluk gerçekleşme tahmininden bahsediyorum. Yoksa sene başındaki 659 milyar TL’lik açık hedefi fazlasıyla geçilecek. İlk 10 ay sonunda kümülatif açık zaten 608 milyar TL’ye çıkmış durumda. Bütçenin beklentilerden daha iyi gelmesinin ana sebebi vergi gelirlerinin yüksek oranlı artış göstermeye devam etmesi.
Bu ay yüzde 125 artış gösteren vergi gelirlerinin alt kalemlerinin neredeyse tamamında yüksek oranlı artışlar görüyoruz. (En yüksek artış petrol ve doğalgaz ÖTV’sinde.) Kasım ayında ise gene yüksek gelecek olan Kurumlar Vergisi açığın artmasını önleyecek. Öte yandan, harcamalardaki artışın da yüzde 100’lere çıkmış olması çok müsbet bir durum değil. Ancak bu harcamaların bir kısmının deprem felaketi nedeniyle ortaya çıkan zaruri harcamalar olduğunu unutmayalım. Her şeye rağmen OVP’de bu sene ve önümüzdeki sene için öngörülen milli gelirin yüzde 6,4’ü kadar yüksek bir bütçe açığının gerçekleşmeyeceği görülüyor.
Bu arada bir kaç gündür “kurlar yükseliyor” şeklinde haberlere rastlıyoruz. Ancak, ben artık neredeyse resmiyet kazanmış olan TL’nin zaman içinde değer kaybettirilmesine dayanan bir çeşit kontrollü dalgalı kur rejiminden (managed float) ciddi bir sapma göremedim.
Bu rejimin devreye sokulduğu eylül başından beri sepet kur yüzde 7 oranında artış göstermiş. Aynı dönemde yaşanan enflasyonun altında kalmakla birlikte bu devalüasyon oranının gerek ihracat fiyatlaması, gerekse de ithalat talebi bakımından bir miktar dengeleyici etkisi olacaktır.
Ayrıca, kurlardaki bu kontrollü devalüasyon yerel seçim sonrası kurlarda “keskin” düzeltme beklentisini de ortadan kaldırıyor. Öte yandan TL’de yavaş da olsa değer kaybının devam etmesi halen dövizde pozisyon almış yatırımcıların TL’ye dönmelerini geciktirse bile artan TL faizlerle birlikte en azından TL’den bu varlıklara geçişin önü kesilmiş durumda. Aynı zamanda TL faizlerin rasyonel seviyelere çekilmesi ile birlikte yabancı yatırımcı girişlerinin başlaması şaşırtıcı olmayacaktır.