Tarım sektörünün vazgeçilmez ürünü binlerce yıldan beri olduğu gibi buğday.
Pek çok gıda ürününün hammaddesi olması nedeniyle buğday kritik bir öneme sahip.
Dolayısıyla buğday alım fiyatları her zaman sadece çiftçiyi değil, herkesi ilgilendiren bir konu.
Açıklanan fiyat o sene soframıza gelen ekmeğin bile fiyatını belirleyen faktörlerden biri.
Bu yıl 6 Haziran'da yapılan kabine toplantısının ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan buğday fiyatlarını açıkladı.
Yapılan açıklamaya göre Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), alım fiyatlarını ekmeklik buğdayda ton başına 8 bin 250, arpada 7 bin lira olarak kararlaştırıldı.
Son yıllarda TMO çiftçiden alımları randevu usulü yapıyor. TMO'dan randevu alan çiftçiler randevu günü giderek ürünlerini satıyor.
Ancak gelen şikayetlere göre bu yıl randevu almada ciddi sorun yaşanıyor.
Birçok çiftçi sisteme girse dahi randevu alamadığını, sistem hatası verdiğini öne sürüyor.
Yaşanan bu sorun pek çok iddianın da dile getirilmesine neden oluyor.
Kimi çiftçiler TMO'nun alım yapmak istemediği için bu yola başvurduğunu dahi öne sürüyor.
"TMO'nun depoları dolu olduğundan çiftçi kuruma ulaşamıyor"
Independent Türkçe'den Ali Kemal Erdem'in haberine göre Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Baki Remzi Suiçmez, çiftçinin TMO'ya ulaşamadığını söylüyor.
Bunun TMO'nun depolarının dolu olmasına bağlayan Suiçmez, kurumun geçen yıl ve bu yıl olmak üzere çok fazla ithalat yaptığını belirtiyor.
"Çiftçi lisanslı depolara yönlendiriyor" diyen Suiçmez, "Onlarda da sıkıntı var. TMO açıkladığı fiyattan ürün almayınca da serbest piyasada fiyatlar 6 bin civarlarında. Hatta 4 bin 500'e kadar da düştü" diyor.
"Randevu alamayan üretici, ürününü tüccara düşüğe satıyor"
Belirsizliğin sürmesi nedeniyle serbest piyasada tüccarların özellikle depolama şansı olmayan küçük üreticinin ürününü ucuza kapattığını öne süren Suiçmez, "TMO randevu verdiğinde üretici gidip ürününü teslim edip parasını bir ay içinde alıyor. Ancak randevu vermeyince paraya sıkışmış olan çiftçi, daha düşük fiyat öneren tüccara vermek zorunda kalıyor" ifadelerini kullanıyor.
"4 kişi 6 gün boyunca randevu almaya uğraştık 1 kişi alabildi"
Şanlıurfa'da yaşayan ve kendisi de çiftçilik de yapan Doç. Dr. Vahap Uluç ise asıl sorunun TMO'nun günlük ürün alım kapasitesinin sınırlı olmasından kaynaklandığı görüşünde.
TMO'ya ürünü satmak için randevu almak gerektiğini hatırlatan Uluç, "Kurumun günlük alımı sınırlı olduğu için günün belli zamanlarında randevu sistemi (TMO HARS) 10 - 20 dakika için açılıp-kapanmakta. Akademik kimliğimin yanında çiftçilik kimliğim de var. Emin olun 6 gündür 4 kişi randevu almak için sistemi takip ediyoruz. Daha yeni 1 randevu alabildik" diye konuşuyor.
Yaşanan sorunla ilgili olarak çok sayıda çiftçi ile görüştüğünü aktaran Uluç, şöyle bir iddiada bulunuyor: Çiftçilerin iddiasına göre randevu sisteminin ne zaman açılacağından birilerinin haberi oluyor. Daha çok bu kişiler randevu alıyor. Çiftçi ekim süresince borca aldığı tohum, ilaç ve kimyasal gübre gibi girdilerin ödemesini yapmak için mecburen ürününü TMO'nun belirlemiş olduğu alım fiyatının 2 lira aşağısında piyasada satmak zorunda kalıyor."
"Tüccarlar, çiftçiden ucuza aldıkları ekmeklik buğdayı TMO'ya pahalıya satıyor"
Uluç, bu şekilde kimi tüccarların ÇKS'sı (çiftçi kayıt sistemi) boşta kalan çiftçilere gelip belli bir miktar para karşılığında onların ÇKS'sini kullanıp piyasada 6,5-7 TL'ye aldıkları ekmeklik buğdayı TMO'da 9 TL'ye; 7,5-8 TL'ye aldıkları makarnalık buğdayı da 10 TL'ye satıyorlar" iddiasında bulunuyor.
"Çiftçiler randevu almak için referans bulmaya çalışıyor"
Tüccarın bu şekilde oturduğu yerde 100 tonluk buğday satışından sıfır maliyetle 200 bin lira kazandığını savunan Uluç, şunları söylüyor:
"Şunu yakından biliyorum: Çiftçiler TMO'dan randevu almak için referans bulmaya çalışıyor. Bu olumsuz durumun önüne geçmenin iki yolu var. Birincisi TMO günlük alım kapasitesini arttıracak. İkincisi de randevu saati belli olacak. Çiftçi birkaç tüccarın insafına bırakılmamalı."