Ekonomim.com'dan Şeref Oğuz'un "Seçim Ekonomisi 2.0’ın kodları" başlıklı yazısı
Birinin külfetiyle baş edemeden diğeri geliyor. Seçimden söz ediyorum. Hani 31 Mart 2024 mahalli seçimlerden… Muhalefet henüz genel seçimi kaybetmenin hesaplaşmasında ancak… Cumhurbaşkanı, “İstanbul ve Ankara’yı geri alma” iddiasında ve bunun için ekonominin tüm kaynakları zorlanacak.
Fakat bir sorun var. Heterodoksun ekonomik bünyede açtığı tahribatın giderilme sürecinde, yerel seçim iddiası nasıl finanse edilecek? Üstelik depremin yaralarını sarmak süreci bitmemişken… Hele ki ekonominin yeni yönetimi “makule dönüş” yolunda çırpınırken yeni seçim ekonomisi nasıl olacak?
YENİ VERGİLER VE KÜLFETLER YOLDA
Bu yılın ikinci yarısında bütçe açığını azaltma gayreti göreceğiz. Taşıt Vergisini katlamaktan, kurumlar vergisini arttırmaya ve bazı istisnaları daraltmaya kadar restorasyon tedbirlerini torbaladık. Bunun arkası gelecek. Sırada KDV artışları ve regülasyonların sadeleştirilmesi, ek gelir yöntemleri var.
Misal daha önce %8’den %1’e indirilmiş KDV’nin yeniden eski oranına çıkarılması çalışılıyor. Hal böyle olunca %18’den %8’e inenleri de arttırılması gündemde… Cep telefonları, tüketici elektroniği, otomotivde lüks araç ve pahalı konutlar için “bir defaya mahsus” damgalı yeni vergiler tasarlanıyor.
İKİ SORU İKİ CEVAP
Bu kadar kaynağa neden ihtiyaç duyuyoruz?
Çünkü sandık yolunda parasal genişlemeden dönmek olmaz. Kaldı ki KKM’ye, garanti verilen köprü, hastane ve yollara, görev zararlarına, makam aracı ve kamu binası kiralarına faiz ödemelerine para gerekiyor. Oysa Hazine zaten seçim yarasını saramamışken, Merkez faiz inadından henüz kurtulmuşken… Bu yüzdendir ki vergilerden başlayıp KİT satışı, borçlanma ve zenginler vergisine doğru “hummalı kaynak arayışı” içine giriliyor. Adres, her zamanki gibi vatandaşın cebi olacak…
Heterodoks hortladı mı yoksa?
Görünen o ki Şimşek&Erkan ikilisi, yapabilecekleri sadece dış kaynak bulmak ve tıkanan finansal sistemi yeniden harekete geçirmek… Enflasyonla mücadele yerel seçim sonrasına kaldı zaten. Heterodoks davranışları devam ederken Ortodoks tedbirler alınabilir mi? Heterodoks gaz pedalı ise Ortodoks fren gibi algılanmalı. Yerel seçimi kazanma iddiasından asla vazgeçmeyen iktidarın parasal sıkılaştırmaya izin vermeyeceğini düşünüyorum.
NOT
500 LİRALIK BANKNOT KAÇINILMAZ OLDU
Şu anda piyasadaki en küçük banknot; 5 lira… Onunla sadaka dahi verilemez hale geldi. En büyük kupür ise 200 lira ve enflasyon yüzünden satınalma gücü hızla eriyor. ATM’ler kupür şişkini haline geldi. Bir üst kupürün 500 lira olduğunu biliyoruz ve artık çıkarılması kaçınılmaz oldu.
Emisyon uzmanı merkez bankacılar, en büyük kupürün emisyon içindeki payının %50’yi geçmesi halinde yeni bir kupürün dolaşıma çıkarılmasının zaten bir zorunluluk olduğunu hatırlatıyorlar. Enflasyon sebebiyle ATM’lerde gıcır gıcır 200’lükler ve tap taze 100’lükler görüyoruz.
Henüz mürekkebi kurumamış, seri numaraları birbirini izleyen banknotlar, aslında liramızın fazladan 1 sıfır aldığının da göstergesi… Asgari ücret, memur maaşları ve çıldıran etiketler… Fiyatlandırma davranışındaki bozulma, lirayı pula çevirdi bile.
Bu arada bir başka para haberi de şu; Hiçbir şey alamayan 5 lira yanı sıra 10 liralık kâğıt para, metale dönüşürken 1 liranın altındaki metal bozukluklar artık basılmayacak. İddia odur ki bu yılsonuna dek 500’lük piyasaya çıkarken 1000 liralık banknotun da 2024 içinde hazırlanacak. Bu arada 500’lüğün üzerinde ilk kadın guvernörümüzü Hafize Gaye Erkan’ın imzası olacağını da hatırlatmak isterim.