Türkiye'nin ilk "İklim Kanunu" yürürlüğe girdi! Bu kurallara uymayanlara milyonluk ceza

Türkiye'nin ilk "İklim Kanunu", Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu kapsamda insan hakları ve çevre hukukunun ana ilkelerini de içinde barındıran temel ilkelere, iklim değişikliğiyle beraber ortaya çıkan 'İklim adaleti', 'Adil geçiş', 'Birincil piyasa', 'Emisyon Ticaret Sistemi', 'Gönüllü karbon piyasaları' ilkeleri ekleniyor.

Ayrıca iklim değişikliği ile mücadelede eşitlik, iklim adaleti, katılım, sürdürülebilirlik, şeffaflık ve ilerleme yaklaşımları baz alınacak. Kamu kurum ve kuruluşlarının yanı sıra gerçek ve tüzel kişiler, kamu yararını gözeterek hareket ederek alınacak tedbirleri süresinde uygulamakla yükümlü olacak. Türkiye'nin net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda kalkınma ile özel koşullara göre tedbirler de ele alınacak.

İklim değişikliğine uyum ve sera gazı emisyon azaltımı ile ilgili faaliyetleri İklim Değişikliği Bakanlığı izleyecek. Başkanlık ilgili alanda faaliyet içerisinde olan kurumların faaliyetlerini, standartlarını belirleyecek, koordinasyonu sağlamakla da yetkilendirilecek. Başkanlığa verilen bir diğer göreve göre ise 'Kişisel Verilerin Korunması Kanunu'na uyma koşuluyla kurumlardan bilgi, belge ve verileri talep edebilecek. Taleplerin istenilen süre içerisinde ücretsiz bir şekilde paylaşılması zorunlu kılınacak. Başkanlık, Ulusal Coğrafi Bilgi Platformunu kullanarak verileri temin edebilecek ve elde edilen verileri kamu kurum ve kuruluşları ile paylaşabilecek.

NET EMİSYON HEDEFİNE ULAŞILMASI İÇİN DÜZENLEMELER YAPILABİLECEK

Kanuna göre; Türkiye'nin net emisyon hedefine ulaşılabilmesi için kamu kurum ve kuruluşların mevcut görev ve sorumlulukları gözden geçirilecek. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ise net emisyon hedefine ulaşılması için düzenlemeler yapabilecek. Kamu kurum ve kuruluşları da orta ve uzun dönemli hedeflerini içeren planlamaları yaparken sera gazı emisyonlarının azaltım faaliyetlerini dikkate alacak. Kuruluşlar, net sıfır emisyon hedefi ve döngüsel ekonomi yaklaşımı ile uyumlu olacak şekilde Ulusal Katkı Beyanında yer alan sektörlerde uygulanmak üzere, enerji, su ve hammadde verimliliği, kirliliğin kaynağında önlenmesi, yenilenebilir enerji kullanımının artırılması, karbon ayak izinin azaltılması gibi azaltım önlemlerinin alınması, bu önlemlerin adil geçiş gereklilikleri gözetilerek uygulanması ile sıfır atık sisteminin kurulması, uygulanması ve izlenmesiyle yükümlü olacak. Net sıfır emisyon hedefinin sağlanmasına yönelik emisyonların dengelenmesi için orman, tarım, mera ve sulak alanlarda karbon yutağı kayıplarını engellemek üzere ilgili kurum ve kuruluşlarca tedbirler alınacak. Kamu kurum ve kuruluşları tarım sektörünün sürdürülebilirliği için iklim değişikliğine dirençli ürün deseni ile gıda güvenliğinin sağlanması doğrultusunda; doğal kaynakların, ekosistemlerin ve biyolojik çeşitliliğin koruma kullanma dengesinin gözetilmesi ile tarım sektöründe ekosistem temelli uyum yaklaşımına uygun iklim değişikliğine dirençli uygulamalar yaygınlaştırılacak. İklim değişikliğine bağlı afetlerin neden olduğu kayıp ve zararların azaltılması amacıyla risk değerlendirme, izleme, bilgilendirme ve erken uyarı sistemleri bütünleşik afet yönetimi esas alınarak geliştirilecek.

İL İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ KOORDİNASYON KURULU KURULACAK

Kanunla birlikte iklim değişikliği strateji ve eylem planları, sera gazı emisyonlarının azaltımı ve iklim değişikliğine uyum faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi amacıyla İklim Değişikliği Başkanlığı koordinasyonunda, ilgili kurum ve kuruluşların iş birliği ile dönemsel olarak ulusal ölçekte hazırlanacak, uygulanacak, izlenecek, değerlendirilecek ve gerektiğinde ulusal veya bölgesel ölçekte güncellenecek. İlin şartlarına uygun olarak strateji, eylem ve uygulama alanlarını belirlemek ve bunların uygulanmasını sağlamak üzere her ilde vali başkanlığında, ilgili kurum ve kuruluşların varsa il veya bölge teşkilat temsilcileri ile yerel yönetimlerin temsilcilerinden oluşan İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu kurulacak. Kurulun sekretaryasını Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı taşra teşkilatı yürütecek, kurulun çalışma usul ve esasları bakanlıkça belirlenecek. Yerel iklim değişikliği eylem planları, sera gazı emisyonlarının azaltımı ve iklim değişikliğine uyum amacıyla adil geçiş gereklilikleri gözetilerek her ilin bütüncül bir planı olacak şekilde vali koordinasyonunda, büyükşehirlerde büyükşehir belediyesi, diğer illerde il belediyesi ve il özel idaresi tarafından birlikte, ilgili kurum ve kuruluşların katılımıyla hazırlanacak veya hazırlatılacak ve karara bağlanmak üzere İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kuruluna sunulacak. Kanun teklifinde belirtilen mevzuata ve planlama araçlarına ilişkin hazırlama ve uyarlama yükümlülükleri ilgili kurum ve kuruluşlarca en geç 31 Aralık 2027 tarihine kadar yerine getirilecek. Cumhurbaşkanı, bu süreyi bir yıla kadar uzatmaya yetkili olacak. Yerel iklim değişikliği eylem planları, en geç 31 Aralık 2027 tarihine kadar hazırlanacak. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, bu süreyi, bir yıla kadar uzatmaya yetkili olacak.

TÜRKİYE YEŞİL TAKSONOMİSİ KURULUYOR

Döngüsel ekonomi ve sıfır atık uygulamaları Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından desteklenmesini içeren kanuna göre Türkiye Yeşil Taksonomisi kurulacak. Öte taraftan Karbon Piyasası Kurulu oluşturulacak. Kurul; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı yer alacak. Ayrıca, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkan Yardımcısı, Sermaye Piyasası Kurulu Başkanı, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Başkanı ve İklim Değişikliği Başkanı yer alacak. Kurul'a, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı başkanlık edecek. Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) kapsamında ahsisat yükümlülüklerinin bir bölümünün eşdeğer miktarda karbon kredisi ile karşılanması amacıyla denkleştirme yapılmasına izin verilebilecek. ETS ve gönüllü taahhütler kapsamında yapılacak denkleştirme işlemlerinde kullanılmak üzere, sera gazı emisyonlarının azaltımı veya giderim faaliyetleri ile yutak alanların artırılmasına yönelik faaliyetler aracılığıyla karbon kredisi üreten ulusal bir karbon kredilendirme ve denkleştirme sisteminin esasları İklim Değişikliği Başkanlığınca belirlenecek.