Paramı Nasıl Değerlendireyim Sorusuna Cevap Verdi. Ünlü Ekonomist Alaattin Aktaş'tan Dikkat Çeken Cevap

Ekonomim.com yazarı ekonomist Alaattin Aktaş, merak edilen soruya yazdığı köşe yazısıyla cevap verdi.

İşte Aktaş'ın verdiği o yanıt...

"Ekonomi yazarı olunca bazı okurlar ve dostlar karşılarında ekonomiyle ilgili hemen her şeyi bilen, hele hele paradan para kazanmanın o “sihirli” formülünü hemen söyleyebilecek konumda olan biri var zanneder. Sorular üç aşağı beş yukarı hep aynıdır.

“Sizce paramı nasıl değerlendirmeliyim?” Soran kişiye göre yanıtım değişir. Eğer soru sahibi yeni tanıştığım ve araya bir mesafe koymam gerektiğini hissettiğim bir kişiyse “Ben yatırım danışmanı değilim, bilemem” der geçerim. Aslında doğrusu da budur zaten, ben yatırım danışmanı değilim ve sağlıklı bir öneride bulunamam.

Yok eğer soruyu soranı az çok tanıyorsam ya da karşımda genç bir öğrenci varsa yine yatırım önerisinde bulunmam, yani “Paranı şöyle değerlendir” demem, diyemem ama yaklaşımım değişir.

Kimisi hiçbir planının olmadığını söyler; kimisi “Harcayacağım, belki arkadaşlarımla küçük bir tatile çıkarım” ya da “Aklımda şunu almak var, bu parayı o amaçla kullanacağım” der.

“Yapmak istediğin tatile ya da almak istediğine bugünkü 20 bin liran yetmiyor mu?”

“Yetebilir, pek düşünmedim.”

“Öyleyse tekrar düşün, bugün 20 bine yapabileceğini ya da alabileceğini, seneye 30 bine gerçekleştiremeyebilirsin.”

Ya çok parası olanlar...

Birkaç milyon lirası olanlar da vardır tabii ki.

Onlarla sohbet özünde aynı olmakla birlikte biraz farklı gelişir.

Örneğin 2 milyon lira yüzde 50 artırılıp 3 milyon yapıldığında bu paranın harcanacağı bir yer genellikle vardır, bu planlanmıştır.

“Aklımda oğlum-kızım için küçük bir ev almak var” ya da “Araba epeyce eskidi, artık yenilemek istiyorum, bir kısmını ona ayıracağım.”

Onlara önerim de pek değişmez.

“Bu söylediklerini bugünün 2 milyonuyla yapabiliyorsan, şimdiden yapmaya bak. Bir yıl sonrasının 3 milyonu bunlar için belki fazla bile gelir ama bir de bakmışsın o 3 milyon bugünkü 2 milyonun altında bir alım gücünde kalmış. Karar senin!”

Amaç hep harcamak değildir

Tabii ki buraya kadar aktardıklarım gelecekte mutlaka bir şeyler alma, reel olarak büyüteceğini umduğu parayı bir şekilde harcama planı yapanlarla ilgili.

İşini, dolayısıyla gelirini kaybedeceği kaygısıyla gelecek için kendine güvence yaratmak isteyenler yok mu, olmaz mı?

Ya da çocuğunu okutmak için, evlendirmek için birikim yapmaya çalışanlar... Bu durumda olanlara tabii ki “Bugünden harcamaya bakın” demek çok abes olur, zaten böyle bir öneri de dile getirilemez.

Enflasyonun üstünde kazanmak...

Türkiye’de tasarruf edip de enflasyonun üstünde bir getiri sağlamak ne yazık ki pek mümkün olmuyor. Açıklanan enflasyon oranına göre kayba uğramamak bile kazanç sayılıyor artık.

Riski göze aldıkça reel kazanç olasılığı tabii ki artıyor ama dediğim gibi bu durum ancak risk üstlenebilmeyi gerektiriyor. Örneğin hisse senedi yatırımı yaparak enflasyonun çok çok üstünde getiri sağlamak mümkün; ama enflasyonun çok altında getiriye razı olmak bir yana anaparadan kayba uğramak bile söz konusu.

Peki finansal yatırım araçlarında son durum ne?

Son verileri TÜİK dün açıkladı...

Genel gidişatı görebilmek için aylık ya da üç aylık verilere bakmak yanıltıcı olabilir, o yüzden bir yıllık verileri aktarmak istiyorum.

Son bir yılda TÜFE artışından arındırılmış olarak en yüksek reel getiriyi yüzde 25 ile külçe altın sağladı.